تحقیق خودشناسی و خداشناسی

دانلود تحقیق خودشناسی و خداشناسی

انسان در نهج البلاغه موجودی است دارای فطرت الهی، خداشناس و خداپرست، آفریده ای که گرایش به خوبی و فضیلت دارد، خیرخواه و نوع دوست است و از سوی دیگر عجول و شتابگر، طماع و حریص، تن پرور و لذت جو است.

حقیقت آن است که انسان از سویی دارای گرایش های متعالی برتر است و از سوی دیگر تمایلات حیوانی و تب دارد.

در حقیقت انسان مجمع گرایشهای متفاوتی باشد. او دارای دو من است : من سفلی (فرودین) و من علوی (متعالی).

انسانیت انسان را همان من علوی و متعالی او تشکیل می دهد به گونه ای که انسان با از دست دادن آن خود را باخته است و کسی که من علوی و مقتضیات آن را به فراموشی سپارد خود واقعی و راستین خویش را فراموش کرده است از جمله فطریات انسان که شالحه خود واقعی را تشکیل می دهد و پیامبران اولیای الهی بر وجود آن تاکید دارند فطرت خداگرایی و خداپرستی است آتش سوزانی که با فراهم آمدن زمینه مناسب به تدریج شعله ور گشته و سراسر وجود آدمی را به تسخیر در می آورد و چنان میل و اشتیاقی در درون او برمی انگیزد که برای رسیدن به آن مطلوب حقیقی با چشم پوشی از همه لذات در شوق وصال محبوب از سر جان می گذرد تا از جرعه وصال سرمست گردد و در جوار دلدار بیارامد بنابراین عمده تلاش انبیای الهی رهایی انسانها از بندگی غیر خدا، از جهالت و ضلالت و به طور کلی از اسارت من فرودین بوده است. حضرت علی (ع) درباره اهداف خود چنین فرموده است :

“با شما به نیکویی به سر بردم و به قدر طاقت از هر سو نگهبانی تان کردم و از بندهای خواری و یوغ زبونی آزادتان ساختم و از زنجیرهای ستم و بیداد رهایتان نمودم.”

آن حضرت با توصیه به تقوی و ترس از خدا درهای وصول به تربیت حقیقی را به روی انسانها می گشاید.25 و با هرگونه نادانی و بیگانگی معرفتی مبارزه می فرماید. زیرا منشا عداوت با خویشتن و خصومت با مقام ربوبی است.

در تعلیمات نورانی آن حضرت ضرورت دشمن شناسی و نوع برخورد با آنان نیز مورد تاکید قرار گرفته است زیرا در طول تاریخ بشر و به ویژه در مبارزات پیامبران و اولیای الهی با جبهه های کفر و ظلم دشمنان فراوانی وجود داشته اند.

روش آن حضرت در شناخت دشمنان و باورهای آنان، روشن ساختن سیاستهای شیطانی افرادی مانند معاویه و عمرو عاص توجه به روانشناسی ناکثین و شیوه های شیطانی سران قاسطین و مارقین و کشش توطئه آنها و سرانجام جنگ های متعدد ایشان نمایانگر هدف آن حضرت در جهت استقرار عدل و برانداختن انحراف، آزادی مستضعفین و در هم کوبیدن شورشیان و منحرفین و اصلاح رفتار آنان می باشد.

واژه شناسی

درباره واژه نفس آمده است.

نفس (بر وزن فلس) در اصل به معنی ذات است. طبرسی ذیل “و ما یخدعون الا انفسهم” بقره : 9 فرموده : نفس سه معنی دارد یکی بمعنی روح، دیگری به معنی تاکید مثل “جائنی زید نفسه” سوم بمعنی ذات و اصل همان است.

نفس در قرآن مجید نیز به چند معنی به کار رفته است.

1)روح مثل “الله یتوفی النفس الا نفس حین موتها” خدا ارواج را در حین موت از ابدان می گیرد و روحی را که بدنش نمرده در وقت خواب قبض می کند، آنگاه روحی را که در خواب گرفته نگاه می دارد. اگر مرگ را بر صاحب آن نوشته باشند و دیگری را تا وقتی معین به بدن می فرستد.

2)ذات و شخص. مثل “واتقو یوما لا تجزی نفس عن نفس شیئا” بقره : 48 بترسید از روزیکه کسی از کسی کفایت نمیکند.

3)در آیاتی نظیر “و ما ابری نفسی ان النفس لاماره بالسوء الا ما رحم ربی” یوسف : 53. “و نفس و ما سواها. فالهمها فجورها و تقویها” شمس: 7و8. میشود منظور تمایلات نفسانی و خواهشهای وجود انسان و غرائز او باشد که با اختیاری که داده شده میتواند آنها را در مسیر حق یا باطل قرار دهد.

4)قلوب و باطن. در آیاتی نظیر “واذکر ربک فی نفسک تضرعا وخیفه” اعراف : 205. و تخفی فی نفسک مالله مبدیه احزاب : 37.مراد از نفس و نفوس در این آیات باید قلوب و باطن انسانها باشد.

5)نفس به معنی بشر اولی در آیاتی مانند “یا ایها الناس اتقوا ربکم الذی خلقکم من نفس واحده و خلق منها زوجها و بث منهما رجالا کثیرا و نساء” سوره نساء : آیه 98 : انعام 189 : اعراف

واژه الله
الله : ال لا (اخ) خدای سزای پرستش (مهذب الاسماء) (ترجمان علامه تهذیب عادل). علم است برای ذات واجب الوجود. (متن الفه) نام خداوندی تبارک و تعالی، اصل این کلمه الاه (= اله) بود. علم است که به معبود حق دلالت دارد. چنانچه جامع معانی همه اسماء الحسنی می باشد، نامی ازنام های خدا. لفظ جلاله.

باید دانست که در این کلمه صفت بخصوص از صفات حق تعالی منظور نیست و آن فقط علم ذات باری تعالی است، ولی التزاما بجمیع صفات خدا دلالت می کند و شاید از این جهت گفته اند : الله نام ذات واجب الوجودی که جامع تمام صفات کمال است و این لفظ مبارک مجموعا دو هزار و هفتصد و دو بار در قرآن مجید آمده است و پنج بار “اللهم” و بقیه “الله” (المعجم المفرس) وجود حق تعالی و توحید قرآن تعریف نکرده است و نشان نداده است...

فهرست

چکیده

مقدمه

واژه شناسی

خودشناسی و اصطلاحات آن

تفسیر از خود بیگانگی و انواع آن

آشنا ساختن انسان با خویشتن

اهمیت خودشناسی در قرآن کریم

انسان و شناخت های کاذب و فریبنده

انسان و خداشناسی

ارزش و مقام انسان

ویژگی های انسان کامل در قرآن

خداشناسی در کلام حضرت علی (ع)

نگاهی به سیمای انسان کامل و ویژگیهای او از دیدگاه نهج البلاغه

انسان و دشمن شناسی

دشمن داخلی

ناکثین و شیوه حضرت علی (ع) در برخورد با آنان

سیمای ناکثین

نتیجه گیری

پی نوشتها

فهرست منابع